Substancje lotne: kleje i rozpuszczalniki zaliczają się do tzw. depresantów. Wdychanie rozmaitych substancji w celu osiągnięcia odmiennych stanów świadomości praktykowane jest już od tysięcy lat. Rozwój przemysłu chemicznego w XX wieku rozpowszechnił tą praktykę, pojawiło się wówczas wiele rodzajów preparatów, które można przyjmować drogą wziewną. Popularne stało się to zwłaszcza pod koniec lat sześćdziesiątych w USA, gdzie młodzi ludzie z biedniejszych środowisk często popadali w uzależnienia wdychając rozpuszczalniki organiczne stosowane do rozpuszczania farb, lakierów, kauczuku, czy klejów. Zwykle problem ten dotyczy ludzi młodych, gdyż jego używanie jest stosunkowo tanie, są to również produkty łatwo dostępne. Większość z nich funkcjonuje w ciągłej sprzedaży, gdyż są one legalne. Wiele z produktów codziennego użytku gospodarstw domowych zawiera substancje, które można traktować jako środki odurzające.

Substancje lotne są to chemiczne związki, które w temperaturze pokojowej wydzielają opary. Istnieją cztery ich główne typy:
- aerozole – czyli np. lakiery do włosów, gaz z zapalniczek, odświeżacze powietrza
- lotne rozpuszczalniki – czyli kleje, benzyna, toluen
- anestetyki – czyli np. gaz rozweselający(tlenek azotu)
- lotne azotany – takie jak azotan azylu lub azotan butylu

Jak wyglądają substancje lotne?

Przeważnie występują w postaci płynnej.
Rozpuszczalniki lotne, czyli taulen i kleje zazwyczaj sprzedawane są w plastikowych pojemnikach lub tubkach.
Aerozole dostępne są w hermetycznie zamykanych, metalowych pojemnikach z dozownikiem.
Anestetyki, czyli tlenki azotu zazwyczaj są dostępne w małych, około pięcio - centymetrowych, metalowych kapsułkach. Ich prawidłowe zastosowanie ma miejsce w syfonach do wody sodowej czy maszynach do lodów lub bitej śmietany.
Lotne azotany mają z kolei postać płynu o żółtym zabarwieniu, a sprzedawane są w niewielkich buteleczkach.

Jak przyjmuje się substancje lotne?

Najczęściej wdycha się je nosem lub ustami. Można wylewać je na szmatkę lub chusteczkę. Popularnym sposobem przyjmowania lotnych substancji odurzających jest także wdychanie oparów foliowej torebki poprzez przyłożenie jej do twarzy w sposób, by obejmowała jednocześnie nos i usta.

Jak potocznie nazywa się substancje wziewne?

Oprócz nazw powszechnych:
- klej
- rozpuszczalnik
- gaz
stosuje się też nazwy slangowe, typu:
- solwent
- rozpuchol
- budzio

Jak działają substancje wziewne?

Efekt podobny do działania alkoholu dają rozpuszczalniki oraz aerozole. Różnica polega na prędkości pojawienia się stanu upojenia, który następuje zdecydowanie szybciej, już po 1 – 5 minutach. Szybciej tez ustępuje, jego oddziaływanie ustępuje po czasie pół godziny do godziny.
Tlenek azotu wywołuje na krótko zawroty głowy oraz euforię.
Azotany lotne zmniejszają ciśnienie krwi, powodują wzrost tempa bicia serca. Uczucie zatracenia i zmysłowości wywoływane jest poprzez napłynięcie krwi do mózgu i natlenienie go. Jednocześnie rozluźnia się tkanka mięśni gładkich, w szczególności zwieracze odbytu.
Efekt euforii otrzymywany jest już po kilku głębszych wdechach. Substancje chemiczne szybko przedostają się wówczas do układu krwionośnego. Większość ze stosowanych drogą wziewną specyfików powoduje znaczne zaburzenia świadomości. Najczęściej charakteryzują się one wystąpieniem omamów i halucynacji, fantazjowaniem. Pojawia się też dzwonienie w uszach, nadwrażliwość na światło, a widzenie staje się zamglone lub podwójne. Zazwyczaj pojawia się ból głowy oraz zaburzenia w koordynacji ruchowej i mowy, która staje się bełkotliwa. Może wystąpić tez krwawienie z nosa, mdłości.
Częste stosowanie tego typu środków prowadzi do wielu schorzeń, w zależności od rodzaju związku chemicznego, czasu oraz intensywności wdychania oparów. Uszkodzeniu ulega wątroba oraz nerki, a także praca mózgu. Może pojawić się tzw. zespół organiczny, czyli zaburzenia intelektu oraz pamięci. Zaburzony zostaje też proces wytwarzania komórek krwi, co ma wpływ na wygląd szpiku kostnego. Pojawia się z tego powodu, a także na skutek znacznej utraty wagi anemia.
Znacznym ryzykiem przy stosowaniu aerozoli jest wystąpienie niemrawości i zmniejszona wydolność pracy serca. Powoduje to zaburzenia rytmu jego pracy, a niekiedy nawet jego zatrzymanie.
Stosowanie butanu, którym wypełnione są zapalniczki wiąże się z mocnymi opuchnięciami gardła, które mogą skończyć się śmiercią poprzez uduszenie.
Najbardziej intensywne doznania trwają zwykle od kilku do kilkunastu minut, jednakże niektóre z objawów mogą utrzymywać się dłużej. Z momentem ich ustąpienie wyzwala się senność, otępienie i przygnębienie.

Czy substancje lotne uzależniają?

Niektóre z nich, zwłaszcza benzyna czy klej – mogą powodować uzależnienie psychiczne, jak i fizyczne. Próba ich odstawienia wiąże się z pojawieniem się tzw. zespołu abstynencyjnego, charakteryzującego się silnym Pobudzeniem, drażliwością, zaburzeniami snu oraz utartą łaknienia.

Jak można poznać, czy ktoś stosuje substancje lotne?

W zachowaniu osoby będącej pod ich wpływem można rozpoznać wyraźne podniecenie, ożywienie. Staje się ona gadatliwa, przy czym trudność sprawia mówienie wyraźne. Regularne używanie środków wziewnych wiąże się z pojawieniem się różnych krost, owrzodzeń, pęknięć w okolicach nosa i ust, częsty jest też katar i krwawienie z nosa.
W pomieszczeniu, w którym najczęściej przebywa dana osoba unosi się charakterystyczny zapach rozpuszczalników, a w jego rzeczach osobistych można znaleźć różne tubki kleju, smary, foliowe woreczki, szmatki itp.