Jeszcze w latach 80 - tych ubiegłego wieku w Szwajcarii funkcjonował podobny sposób walki z narkomanią, jaki obecnie stosuje się w Polsce. Celem była wówczas abstynencja, w zwiazku z czym narkomanów kierowano do ośrodków terapeutycznych. Leczenie substytucyjne metadonem było trudno dostępne, korzystała z niego znikoma część narkomanów. Szwajcarskie prawo w tym czasie zabraniało sprzedaży i zażywania narkotyków, policja ścigała nie tylko dilerów, ale też samych uzależnionych.

 

Najwięcej narkomanów gromadziło się w dużych miastach, zwłaszcza w Zurychu. Nieustannie przeganiani przez policję w końcu całą grupą przenieśli się do parku Platzspitz, nazwanym później Parkiem Igieł (Needle Park). Wówczas zapadła decyzja, by zostawić ich w spokoju. Wkrótce wieść o mecce narkomanów rozniosła się po całej Europie, do Parku Igieł zaczęli się zjeżdżać uzależnieni z Niemiec, Włoch czy Francji. Zniepokojeni sytuacją lekarze i studenci medycyny rozpoczęli duyżury w tym miejscu, udzielając pomocy i dożywiając mieszkających tam narkomanów.

 

W 1992 roku zapadła decyzja o zamknięciu parku, jednak władze miasta nie zapewniły żadnej pomocy rezydującym tam osobom. Do akcji wkroczyła organizacja ARUD - Stowarzyszenie na Rzecz Redukcji Ryzyka Używania Narkotyków, która otworzyła pierwszą prywatną, nie do końca działąjącą legalnie klinikę Zokl1 z łatwo dostępną terapią metadonową.
 

W 1995 roku opracowano nowe zasady leczenia subsytucyjnego i klinika Zokl1 zyskała status legalnej placówki medycznej. Pracujący w niej lekarze szybko zorientowali się, że metadon nie jest wystarczająco skuteczny w przypadku najciężej chorych pacjentów. Pojawił się pomysł kontrolowanego podawania im czystej heroiny, zaczerpnięty od Brytyjczyków. W Anglii stosowano go już w latach 60 - tych ubiegłego wieku, jednak system ten nie był wysarczająco dopracowany i dlatego nie sprawdził się na dłuższą metę. Po niepowodzeniach zastąpiono go metadonem.
 

W oparciu o doświadczenia Anglików Szwajcarzy opracowali w pełni kontrolowany system dostępu do heroiny, do którego mogli zakwalifikować się ci narkomani, którzy nie funkcjonowali dobrze na metadonie lub ze względu na różne choroby nie mogli z niego korzystać. Federalne Biuro Zdowia Publicznego wyraziło zgodę na przeprowadzenie pilotażowego. Każdy pacjent otrzymujący heroinę musiał zarejestrować się i uzyskać zgodę federalnego urzędu.
 

Początkowo klinika Zokl1 wydawała heroine jedynie kobietom, jednak po kilku latach do prograu włączono także mężczyzn.
 

Już po kilku latach funkcjonowania programu pilotażowego zauważono pozytywne rezultatyudostępniania narkomanom heroiny oraz metadonu. Stano zdrowia uzależnionych uległ znacznej poprawi, wyraźnie spadły ponadto zachowania kryminalne w tej grupie (z 90 do 10%). Utrzymanie kliniki oraz produkcja wydawanej w niej heroiny kosztuje państwo znacznie mnie niż ewentualne koszty które byłyby ponoszone na procesy, więzienie oraz leczenie innych chorób narkomanów.
 

W 1995 roku w Szwajcarii przeprowadzono referendum w który pytano mieszkańców, czy ich zdaniem pilotażowy program powinien być kontynuowany.  "Za" opowieziało się 55% z nich. W kolejnych czerech referendach poparcie dla tego typu programów było coraz większe. W ostatnim, przeprowadzonym w listopadzie 2008 roku "za" opowiedziało się aż 79,7% obywateli.

Obecnie w klinice Zohl 1 leczy się ponad 100 pacjenów, z których 55% stanowią mężczyźni. Otwarta jest ona codziennie, od godz. 7:30 do 13:00 oraz od 17:00 do 20:30. Pacjenci przychodza po dawkę heroiny trzykrotnie w ciągu dnia. Narkotyk ma postać tabletki lub płynu wstrzykiwanego dożylnie lub domięśniowo.
 

Do głównych celów kliniki Zokl1 należą:

- utrzymywanie narkomanów przy życiu
  (według statystych jeśli uzależnionych od heroiny nie leczy się, przed upływem 20 lat 50% z nich umrze, natomiast spośród osób objętych programem udostępniania heroiny - umrze tylko 15%)


- zapobieganie zakażeniom wirusem HIV czy HCV wśród narkomanów


- działania mające na celu poprawę życia narkomanów, pomoc w znalezieniu pracy, zapobieganie depresji itp.


- abstynencja pacjentów
  (najmniej relany cel)

 

Według szacunków w Szwajcarii żyje około 25 tysięcy osób uzależnionych od opioidów (mniej więcej tyle samo co w Polsce). Na terenie całego kraju funkcjonuje obecnie 23 placwki, w których wydawana jest heroina, a korzysta z nich około 1500 narkomanów.  Około 16 tysięcy uzaleznionych kożysta z programów metodanowych, natomiast około 800 osób leczy się w stacjonarnych ośrodkach nastawionych na abstynencję.

 

Funkcjonujący w Szwajcarii system opieki nad narkomanami obejmuje także tzw. drop - in, czyli miejsca, w których mogą oni umyć się, zjeść tani posiłek, wyprać odzież i pod okiem personelu przyjąć własny narkotyk. Tamtejsze prawo nadal zakazuje handlu oraz zażywania narkotyków na ulicy.

Szwajcaria jest obecnie jedynym europejskim krajem, w którym spada śmiertelność narkomanów, dlatego niektóre państwa postanowiły wykorzystać zdobyte przez nią doświadczenia. Leczenie heroiną jest dziś mozliwe także w Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Danii, Hiszpanii oraz w Kanadzie.